| К оглавлению... | ЫНК'ЭН ЛЫГИ ЛЫНЪЁЛК'ЫЛ
ЫМЫЛЬОРЫК |
Эмрэнкуврэтэвн'э чиниткин майн'ыплантэ рытомгавма коммунизм, советкэн варата вэтык'ун тэгъен'у лын'ыркынин амаравкэвагыргын. Эмрэтэн'ыркылен'э тагъян'гыргыт вара-тэн, Коммунистыпартията ынкъам Советкэн правительствота кытрэво нэлгыркын амаравкэнымытвагыргын варатыткоргэн.
Томгыльатэты ранымытван'гыргын, ымнотаеквэкэн амаравкэвагыргын, ынн'ин к'онпы нинэнлек'ин чиниткин политика Советкэн Союза.
Игыр авынтэнмычьо итыркын ынн'от вальын вагыргын, ин'к'ун авнанытвавка нынтыгъэн ядерныкэн мараквыргын, э'митлёнагты к'онпы тэнмавыркыт империалистат.
Амкувчемгъогты эмынлетэ политика Советкэн Союза, пра-вительствоткорык гэпирилин Договор энанъотавыткольын таан'ыткок ядерныкэн ирвыт атмосферык, космосык ынкъам ан'к'ачыко.
Ытръэч-ым вэнлыги империалистат кытъыматыркыт о'рал-вагты. Ыргынан панэна тэрвын'гыргын нымэйн'ъэв нынлер-кын. Ынкъам вай ынк'эната ымыльорык чинитчимгъугйиг ранымытван'ыльа варатыткорык, к'онпы лыги лынъёлк'ылтэ ынк'энат ынкъам наройвъав татлынъёлк'ылтэ, ыныкит ытри рамаравпэнрыткон'ыт.
Ынн'ин вама вагыргын мурык варата вэтык'ун ръомра-- ватъёлк'ыл нотавэрэн'атыткогыргын, ынык вальылк'ылтэ армагты вальыт маравраттэ. "Ыныкит панэна ратваркын империализм-пэнин ратваркын маравкэн энантомгаквыр-гын",- ынн'ин гакалейпатлен Программак КПСС. Ынкъам ынк'эната "КПСС-а гитэркынин нотавэрэн'ататкогыргын, етъан' этгыргын маравратыткоргэн СССР, к'ынур-ым амк'ы-нъычокэн мигчиру партиен, ымыльэты советкэн варатэн, к'ынур-ым мигчиру ымыльэты социалистакэн государствэн".
Ынкъам ынк'эната партията, правительствота, ымыльэты советкэн варата к'онпы тэн'ирвэ рытыркынинэт чиниткин ма-равраттэ.
Мурык нутэк мэйн'ыпэгчин'у нэлгыркын вэрэн'атыткогыр-гын ымыльоргэн нымытвальэн, эвыр-ым ымы промышленны-кэн предприятияткот, лейвинэн'эт.
Еп атвака н'ирэк'эв ымнотаеквэкэн мараквыргын, гатван'-н'оленат ынн'ин вальыт вагыргыт, титэ рин'энэн'этэ нэрэрив-лыркынэт амалван' вальыт пэглячьыт. Ынкъам ынк'эната чекалван' гэтчылинэт ымыльо вэрэн'атыткогыргыт нымытвальэн о'равэтльэн, промышленныкэн объектат, лейвинэн'эт, вэтгавъёлгыткот ынкъам к'утти. Ин'к'ун рыръалн'ытовынво ынк'энат тэнмычьыт мурык нутэк варкын противоздушныкэн вэрэн'атыткогыргын - нынныльын МПВО, ынк'ор-ым яачы рытчыё гражданкэн вэрэн'атыткогырго.
Турыльын ымнотаеквэкэн мараквыргын, ыныкит ытлён: ратвагъа - ытлён ритгъэ термоядерныкэн ынанмыкэнанматы-льо мараквырго.
Турыльын мараквыргын, рытэнмавъё капиталистарык США ынкъам ырык союзникырык, ынанэнанъак'аравыткольо ритгъэ, уйн'э рэтчын'ыт ымыльэты государствоткот, наранмыт кон'ынат миллионыткот о'равэтльат, нэрэнчимиръэвн'ынэт ымыльыгородыткот ынкъам промышленныкэн районыткот.
Ин'к'ун ынэтъол тэнмавынвы вэрэн'атытконвэты тормарак-выргык, тэнлыги лынъёлк'ыл, ин'к'ун чымк'ык ядерныкэн бом-бат вэнлыги рэпкирн'ыт тын'эвынвэты, к'эйвэ ратвагъа вэрэ-н'атыткогыргын.
Ынкъам ынк'эната к'олерайоныткок нутэкин, мин'кы нытвак'энат майн'ыпромышленныкэн предприятияткот, ынкы мэчынкы а'ткэн'эты ратвай'ыт вагыргыт. Ынкы нэрэнчими-ръэвн'ынэт майн'ыгородыткот, ратван'ыт майн'ыралвыгыргыт ынкъам радиоактивныкэн энантъылын'ыткоквыргыт. Ынк'э-ната-ым нылгинымкык'инэт нымытвальыт наранмытконъшат, нэмык'эй-ым нымкъэв ратван'ыт а'к'этъёттэ, э'митри вэнра-тъёлк'ылтэ ынкъам рымаляватъёлк'ылтэ.
Ынкы инэнкимэвыткульу ритгъэ радиоактивныкэн энанъ-ак'аравыткогыргын - ынк'эн ынанъак'ачьын ынкъам энаытъ-ылын'овытк6льын вагыргын, ваплыткок ядерныкэн энанпэгляквыргын.
Радиоактивныкэн энаврын'ыткогыргын чама-ым айылгы-гыргын, ин'к'ун, ытлён чекыяагты ныманан'атк'эн. Ынан мэ-чынкы рэнъэк'эрэвн'ынинэт ванэван ытръэч нымытвальыт городыткок, ымы-ым сельскакэн хозяйство. Ынкы рэнавры-н'ыт ванэван ытръэч о'равэтльат, ымы-ым ярагыннэкыт, роол-к'ылтын'ачьыт, рытэнмавъёттэ тэйн'этти, вээмти, иквичими-мылти. Ынк'эната-ым кытын' рэнъэлн'ыт вэрэн'атыткогыргыт о'равэтльак ынкъам эвыр-ым ымы сельскохозяйствокэн мэгче-рыпвык.
Ынк'оры мытльуркын, вэрэн'атыткогыргын нымытвальык, промышленныкэн предприятияткок ынкъам сельскохозяйствокэн мэгчерынвыткок вама ракетно-ядерныкэн мараквыргын нитчьэв ратвагъа. Ымыльорык ынк'эн лыги лынъёлк'ыл, н'эн-рилы нараяан'ынат нылгинымкык'инэт эмыръагыргыт.
Ин'к'ун ынэтъол тэнмавынвы ынн'ин вальэты вагыргэты, Советкэн правительствота гантэнмавленат ымыльыгосударст-вокэн вирин'этыткукин мигчитлыкЫлти, нынныльыт ымыль-эты гражданкэн вэрэн'атыткогыргын.
Гражданкэн вэрэн'атыткогыргын СССР-ык, эвытлым-ым чит рылгыё противоздушныкэн нутэвирин'эту, гантомгавлен тывыгъет Коммунистыпартията ынкъам Советкэн правительствота. Янот ынк'эн гантэнмавлен ытръэч вэрэн'атынвы 0'равэтльат ынкъам предприятияткот варатхозяйствокэн рэн'ана-н'айпы бомбы-наратынвэпы.
Игыркинэтэ гражданкэн энавэрэн'атгырга яаркынэнат ымыльо гыёлгыргыт, рытомгавъёттэ противоздушныкэн энавэ-рэн'атгырга, ытръэч-ым вэнлыги ытлён чекалван' варкын ыныкайпы, мин'кр.и к'ун ымыльо ынк'энат ымыльыгосударст-вокэн мэгчерынво итыркыт. Ынкы нэрэвирин'энн'ынэт ымыльо 0'равэтльат нымытвальыт нутэк ынкъам мэгчерванвыткот варатхозяйствокэн. Ымыльорык ынк'энарык тъарын' нэрэт-чын'ынэт энанматыткогыргыт эвыр-ым энанъак'аравытког-ыргыт.
Ынкъам ынк'эната гражданкэн энавэрэн'атгыргын итыркын майн'ывагырго ынкъам мэйн'ымигчиру советкэн властэн вэрэн'анма социалистакэн государство.
Ынк'энат ымыльо мигчитти гражданкэн инэвирин'эткин яаёлк'ылтэ н'энку, мин'кы ытри ринъэтэнн'ыт вэрэн'анма нымытвальыт о'равэтльат ынкъам предприятияткот варатхо-зяйствокэн. Ынк'энат ымыльо мэгчергыргыт рыляёлк'ылтэ йынатыгъет ымыльэты нутэкин, ин'к'ун пэтлек'эй рыролылта-вынвы э'к'эльин морыкнотагты рамаравпэнрыткон'гыргын.
Ымыльыгосударствокэн энавэрэн'атыткогыргын ринъэтэ-ты, ыныкит ынэтъол нарантэнмавн'ынат ымыльо имръэнутэт яаёлк'ылтэ рыляма гражданкэн энавэрэн'атгыргын.
Ынк'эната-ым, ымыльо о'равэтльат вальылкЫлтэ ынн'ин вальык мэгчерынвык, рыгъеватъёлк'ылтэ мин'кри ыргынан рыляёлк'ылтэ инэвирин'этыткукин мигчитти.
Иъарат вэрэн'атъёлк'ылтэ о'равэтльат ынкъам эвыр-ым ЫМЫЛЬО мэгчерванвыткот, лейвинэн'эт, электростанцият, вэт-гавъёлгыстанцият, вээмыткут. Йъарат-ым тайкыёлк'ылтэ энавэрэн'атыткогыргыт чиниткин о'равэтльагты. Ынн'ин вальо ринн'ыт рыгъёлгыт, нутэск'ычыку тайкыёттэ амалван' вальыт атчыёлгыткот. Ынк'энырык нэрэвирин'энн'ынэт о'равэтльат ядерныкэн, химиякэн ынкъам бактериологиякэн эрвыткойпы. Лымн'э ваплыткок пын'ыл, ин'к'ун вэчьым ратвагъа ядерныкэн энанпэгляквыргын, ымыльо нымытвальыт майн'ыгородыт-кокэн лыгэк'ылпэ наранъялгытанн'ынат к'олеванвыткогты, эвыр'ым ымы промышленныкэн предприятияткот.
Чама-ыминэнъегтэлевыткукин мигчитти рыляёттэ ванвыт-кок, мин'кы ганпэглявленат ядерныкэн бомбат, мэйн'ыинъэту ринн'ыт гражданкэн энавэрэн'атынвык.
Ымыльорык лыги, ин'к'ун органе инэнлельу гражданкэн энаврэн'атгыргык итыркыт штабтэ гражданкэн инэвирин'этыт-кукин, рытомгавъёттэ исполкомыткок Советыргэн депутатэн мэгчетльаваратыргэн. Ынк'эйыргэн председательтэ ыннаны эрмэну нитк'инэт гражданкэн инэвирин'эткин. Эрму гражданкэн инэвирин'этыткукин предприятияткок варатхозяйствокэн, учрежденияткокэн, нитк'инэт ынкы итыльыт инэнлельыт. Ыргынан рыляёлк'ылтэ тан'ымыльо тэнмавмэгчеттэ вэрэн'атытконвы. Ынкы ымыльо мигчитльэрык, служащильырык эвыр-ым ымы к'утырык о'равэтльарык тэнлыги лынъёлк'ылтэ- мин'кри итыльылк'ылти ытри ыныкит ратвагьа термоядерны-кэн мараквыргын.
Ымыльэты мэгчергыргыт органыргэн инэнлельин граждан-кэн энавэрэн'атыткогыргык рыляёлк'ылтэ партиякэн, комсо-молкэн, профсоюзкэн ынкъам к'олеобществокэн организацияткорык рээн.
Ынн'ин рыляма мигчитти гражданкэн инэвирин'эткин, нымкъэв рэк'итпыльэнн'ыркыт мыгъянвыт советкэн о'равэтльат эмрэвинрэнн'э чычеткин у'рэтнутэнут.
Органтэ гражданкэн инэвирин'этыткукин нынтомгавк'энат вальыткок органырык государствокэн предприятияткокэн эвыр-ым учреждениякэн. Тэнмычьо, медицинакэн мэгчергыр-гын нынтомгавк'эн энанмаляватраткок ынкъам к'олеучрежде-нияткок вальыт Министерствогты здравоохранениякэн СССР.
Гамгаслужбарык гражданкэн инэвирин'этыткукин чинит рыляёлк'ылтэ мэгчергыргыт чиниткин гыюлмигчитльэрык.
Гражданкэн энавэрэн'атытконвэты вальылк'ылтэ: пынля-тыльыт ынкъам связь, атчыёлгыт ынкъам к'утти энавэрэн'а-тыткогыргыт, яралвыкэн энанвайн'анан'атконан'ат, инэнмэле-вэтыткукин яаёлк'ылтэ ынкъам лымн'э к'утти.
Ымыльо о'равэтльат вальыт гражданкэн энавэрэн'атынвык еп ынэтъол, амаравка вама, тэн'ыгъюлетыльылк'ылти ймырэ-к'ык, э'митри ыргынан рыляёлк'ылтэ ыныкит ратвагъа ..мараквыргын.
Органырык инэнлельырык гражданкэн инэвирин'эткин - штабырык ынкъам к'утырык,-еп ынэтъол гыёлятъёлкЫлтэ1 чиниткин инэнлеткукин мигчитти, ин'к'ун нымэльэв ынкъам катгон' яанвы вама мараквыргын.
Рыгъёлявъёлк'ылтэ ымыльо мигчитльэт, служащильыт, эвыр-ым тан'ымыльо нымытвальыт городыткокэн ынкъам нымнымыткукин мин'кри ытри итыльылк'ылти вама ядырны-кэн маравпэнрыткогыргыргын.
Сельскакэн нымнымыткук гражданкэн энавэрэн'атытко-гыргын рыляёлк'ыл ынн'ин, ин'к'ун вэрэн'атынво ынкы нымытвальыт о'равэтльат ынкъам сельскохозяйствокэн энаймэгчеравыткогыргыт.
Нымытвальа-ым эмнун'кы, рэк'ыльылк'ылти ытри вама ядерныкэн мараквыргын, мытытвыркын рымагтэты н'утин кэ-лик. Ынк'оры ыргынан лыги нэрэтчын'ын, мин'кри ытри итыльылк'ылти ыныкит ратвагъа ядерныкэн мараквыргын.
Рыпэглявма бомба нылгэк'эргавк'эн ынкъам йылгы йъил-
-кээймил нывыргыргэтк'ин. К'эргатыплыткок нытомгатк'эн ков-лёкы вальын н'ылянн'ылятычгын, галяплыткок тъэрти секун-дат ынк'эн уйн'э нынъэлк'ин. Пууръу ынкы нытомгатк'эн пэн'-пэн'гыпы вальын йъыйык'. Ынк'эйына чекгырголягты нинэти-н'ук'ин рычемавъё нутэск'ын радиоактивныкэн рытчыё. Кытийга ынк'эн чарэйпы томгатыльын' йъыйык' чекыяагты нэнанлыплятк'эн.
Инэнъэк'эрэвыткульу нитк'инэт ядерныкэн энанпэлявкэн инэнчимэвыткульын кыплыткогыргын, энанк'эргавыткогыр-гын, лымынкыри рыгэлыльын радиация ынкъам радиоактивныкэн энаврын'ыткогыргын.
Энанпэглявкэн инэнчимэвыткульын лыгаройвыльо ныт-вак'эн. Ытлён лыгэн эвырк'эй гыролмакы 'нылгинык'ивръэв ныманан'атк'эн. Ынн'ин тыляма ынан нинэнчимиръэвк'инэт ярат, имыръэнутэт ынкъам эвыр-ым нэнанмыткок'энат атчы-кыльэнат о'равэтльат.
Ыныкит торгынан льуткы йынк'эргын, энанпэглявкэн инэнчимэвыткульын рэпкиргъэ турык вытку галяк тъэрти секун-дат. Ынн'ин урэльу тури мэчынкы ратчынтык имырэк'ык ры-магты, ыныкит-ым ынн'ин вальыт атчынвыт уйн'э нытвак'энат апак'алтылк'ылторэ нотаск'ыткынык.
Иынк'эргын лын'ырит ныльук'ин о'равэтльарык чекыяай-пы, мынгытъёт лымэвыр-ым ымы мытлын'к'легъёт километр-тэ урэльу рыпэглявынвэпы бомбайпы. Ынк'эи энанпэглявкэн инэнчимэвыткульын мэчынкы к'ырым торыкатагнэты ныпки-рын, мин'кри к'ун тури ыяа нытваторэ, ытръэч-ым вэнлыги рэк'ык рымагты атчыльылк'ылторэ. .
Энанк'эргавыткогыргын' - ынк'эн к'эргэн к'ымчучьыт, томгатыльыт йынк'эргэпы. К'ынур тиркин к'ымчуьыт ытри йылгы ынн'ин к'иврэльу нитк'инэт. Ынк'энат 8-15 секундат урэльу нитк'инэт, титэ панэна нытвак'эн йынк'эргин'ын.
Энанк'эргавыткотырга нинэнлывэтк'инэт гылгыт эвыр ни-нэнъэк'эрэвк'инэт лылет, нинэнылвэтк'инэт оттэпы ынкъам' эмыръагыпы отгынлятыльэпы тайкыёт яраткот, кэмэтъырат ынкъам к'олеванвыткот. Ытръэч-ым йынк'эргэн энанк'эрга.-выткогыргэпы варкын вэрэн'атыткогыргын. Ынк'энайпы тан'-атчын' нытвак'эн о'равэтльан рэк'ык рымагты атчык, лымэ-выр-ым ръэнутэт (выквэн агтачгыт, рыгъёлгыт, лыгэн-ым ымыльо виилетыльыт) агтачго ринн'ыт ынк'оры. Ынкъам ын-к'эната вэтык'ун ынн'ин вама яаёлк'ылтэ тан'ымыльо агтач-гыткот.
Рыгэлыльын радиация - эвытрыкыльин, ытръэч-ым коле инэнъэк'эрэвыткульу итыльын. Ынк'эн к'ымчучьыт гамма-ней-троныргэн, томгатыльын катам бомбапэглянвык гыролмакы лымынкыри. Ынн'ин Ынн'ин вальын вагыргын нэмык'эй ныт-вак'эн ытръэч тъэрти секундат.
Ыныкит о'равэтльан ратагнэн ,'рыгэлыльэ радиацията, ытлен ратъ5лын'огъа тъычгырга нынныльэ "лучевая болезнь" амалван' итчельу вальо. Торгынан тэнлыги лынъёлк'ыл, ин'-к'ун рыгалыльын радиация нытвак'эн ытръэч н'ирэк'-н'рок^ километртэ урэльу катам пэглянвэпы атомныкэн лымэвыр ядерныкэн бомба. Ытръэч-ым нэмык'эй ыныкит тэгмэчынкы атчык ынк'эн нэмык'эй к'ырым инэнрэк'эвыткульу нитын ыныкит атчык апак'алга эмыръатынопгыргык рымагты. К'ыкэтъ-огыткы, (ин'к'ун уттэ ынкъам выквэпы вальа агтачга тан'ымы-льэты нывирин'этыткук'инэт ынн'ин вальэты энанъак'арак-выргэпы ядерныкэн энанпэгляквыргэпы.
Радиоактивныкэн энаврын'ыткогыргын - ынк'эн к'ынур-ым пин'эвытрын гырголяйпы эрэтыткульын ваплыткок атомныкэн энанпэглявыткогыргын. Ынк'эйрык пин'эвытрырык аранма нотаск'ыткынэты нынъэк'эрэвк'инэт нутэск'ын, ымыльо ынкы вальыт тын'эчьыт, лыгэн-ым имыръэнутэт.: Ынкъам ынн'ин нытвак'эн энанъак'аравыткогыргын нылгинуръэв, мин'кри к'ун пин'эвытрыткук энаврытн'ыткогты вальыт кытиига чекыяагты нэнанлыплятк'энат. Ынк'эн-ым нылгык'ин ра-диоактивныкэн винву.
Ынк'эн радиоактивныкэн вины н'ырончывэн' нынтык'ин. Нытвак'энат ынанъак'ачьын, унмык эк'экыльин ынкъам мэ-чынкы вальыт ванвыт энаврын'ъёттэ радиоактивныкэн энанъ-ак'аравыткогырга.
Радиоактивныкэн энанъак'аравыткогыргын ванвыткокэн амалван' вальо нитк'ин ынкъам лын'ырит рыиагтэты тъарын' иынъэлк'ин. К'ыкэтъогыткы, ин'к'ун радиоактивныкэн энанъ-ак'аравыткогыргын гэмгэрэк'ык галяплыткок ыннэн кэливыт-гыр пэглятагнэпы бомба эвытлым-ым н'ирэк" километрмэл урэльу н'ирэче тъарын' нынъэлк'ин, галяк'ым н'рок' кэливыт-гырти ытлён н'рача тъарын' нынъэлк'ин, н'эръамытлын'эн-ым кэливытгырти-мынгытча. Ы'лён'эт ынкъам ныкирит галяп-лыткон'эт ынк'эн энаврын'ыткогыргын нытъэттывик'ин мыт-дын'к'легча. К'элелвынчыкук нъэлык ынн'ин вальа пин'эвытрэ нынъэк'эрэвк'инэт ванэван ымыльэты ывикит 0'равэтльэн, ымы-ым ванэван ымыльоргэн о'равэтльэн. Ынанъак'ачо ынкъам айылгыльо нитк'ин ымыльэты н'аргынойпы энаврын'ытко-гыргын ывикикин о'равэтльэн. Ынк'ор-ым нытомгатк'эн пэнин тынмыл тывъё лучевая тъычгыргын.
Ынк'эн ынанъыттъыёл энаврын'ыткокэн тъычгыргыт микы-рык нынтъылын'овк'энат ыннаны о'равэтльат эвыр-ым яра-гыннэкыт. Ынн'ин вальа инэнъэк'эвыткульэ нынъэк'эрэвк'ин выегыргын, нутэск'ын ынкъам танЫмыльо ынкаткынык вальыт.
Энаврын'ыткокэн имыръэнутэт лын'ырит тан'амалван' ны-яак'энат-тиливытрыльу, эмрэнъэк'эрэвн'э ванвыткот ынкъам к'эвъячгырго эвыр пин'эвытру - энмэн-ым ынк'эната эмрэ-нъэк'эрэвн'э выегыргын. Ыргынан нынтомгавк'энат энаврын'-ыткогты вальыт йъыйык'ыт, э'митри кытийга чекыяагты нэ-яанлыплятк'энат.
Нъалын'оплыткок нымытванвыгкок, ывэрачыко, ергыгыг-йит лымэвыр к'энъевйикви, ръак'аравъё, рэнаврын'авъё вые-гыргын ынкы норатвак'эн ынкъам-ым ынк'эната эмыръатъыч-гыргэты энаврын'ыткольо мэчынкы ритыркын.
Химиякэн энаврын'энанъак'аткогыргыт норатвъав ытри нытвак'энат ырык рытомгаквыргэпы ынкъам чама эвыр мин'-кэмил н'аргынэн нытвак'эн. Ыныкит н'аргынэн нъэк'эгнитк'ин, ынк'энат эк'ылпэ уйн'э нынъэлк'инэт. Ыныкит-ым нытвак'эн кытыгтийгатгыргын ынн'ин вальыт к'эчевъятгыргыт, элянма-ым ытри лыгипэтлек'эй нытилик'инэт онмычыкогты нотаск'э-ты амалван' вальэпы тын'ачьыткойпы.
Тъычгыргын ынн'ин вальэпы энанъак'араквыргэпы нытом-гатк'эн выентогыргэпы, чама ыныкит йитйитти ынн'ин вальэн нытван'н'ок'энат гылгык ынкъам лылек, лымэвыр-ым э'к'эрэ-льык роолк'ыльык нынъэлк'инэт кэн'ъичыку 0'равэтльэн. Чама ынн'ин вальыт энаврын'ыткогыргыт нытомгатк'энат икви-чиплыткук ръак'аравъепы мэмлепы. Ынн'ин вальыт энавры-, н'ыткогыргыт нытвак'энат амалван' вальо. Ыргынан нынъэ-к'эрэвк'ин чемгьогыргын, к'утырык нынвилевк'ин гылгын, чымк'ырык-ым нынъэк'эрэвк'ин тан'ымыльэты 0'равэтльэн к'элелвын, к'утырык-ым ытръэч нынъэк'эрэвк'инэт рытрат ынкъам выентокэн к'элелвынти. Ынанъяачк'эн энаврыи'ытко-льыт тэн'эмынпиркылевыткульу нитк'инэт.
Ынк'эн ынанъак'ачьыт энанматытконан'ат 0'равэтльэн! Ынкы энанматыткольо ынкъам инэнтъылын'эвыткульу нитк'-инэт амалван' энаврын'ытколыт микробтэ (энантыльын'овыт-кольыт), чилимук'ыт.
(Чымк'ык микробтэ ынкъам чилимук'ыт нылгоратвак'эяат!)
Бактериологиякэн ирвыт ныривлык'инэт ынкъам нынмана-н'авк'энат рин'энэн'этэ, ракетата ынкъам кытийга рыплятыльа аэростатырык. Ынк'оры нынэрэтыткук'инэт пэн'пэн'вытрэты эвытлым мытк'ымил вытрыльу. Ыик'энат нитк'инэт энаврын'-ыткольо тан'амалван' вальык тъычгыргык. Ытри нынманан'ав-к'энат амалван' вальа э'лемымрэрык, кымъырык, мымлырык.
Ынн'ин вальа бактериякэн энантъылын'овыткота нэнавры-н'к'энат мэйн'ынымнымыт ынк'ам майн'ыпредприятияткот варатхозяйствокэн, поездынывэлынвыт, ы'тымпанванвыт, эк-вэчемэмлыпэрэткогыргыт (аймыгыргыт), н'элвылти амалван' вальэн гынникин ынкъам нымэйын'к'инэт роолк'ылтын'ачьын-н'авванвыт.
Нэнаврын'ыткок'энат о'равэтльат ынкъам гынникыт ын-н'ин вальа тъычгырга ванэван ытръэч ытри раратыткома гыр-голяйпы ынкъам рыманан'авма, ымы-ым галяплыткок ным-кык'инэт кэливытгырти, ы'лёт ымы-ым рыпэт неделят галяплыткок.
Ин'к'ун авнатъылын'ока нитыркынэт о'равэтльан ынн'ин вальа тъычгырга, вэтык'ун ытри эвыр ынкэк'эй льоолк'ылтэ энаврын'ытконан'ат. Ынкъам ынкы винрэтыльылк'ылти тан'-ымыльо о'равэтльат медицинкэн ынкъам ветеринарныкэн учрежденияткорыкы!
Ыныкит э'к'эльэ нараяан'ынат маравма бактериякэн энав-рын'ытконан'ат, ынк'эн гамгаъоравэтльата танльон' вальын, Пууръу-ым ръатъычгырга ыннк'эн нэнаврын'ыткок'эн - ын-к'эн нэлкылк'ин ытръэч лыбораторияк.
Ыныкит бактериякэн энантъылын'овыткокэн эпаврын'ыт-конан'ат ныяак'энат пин'пин'вытру, ынкы яал ивтылетэ ри-н'эмъетыльык рин'энэн'эк нытомгатк'энат поа'ръэттэ, э'митри мэрынрэ ныманан'атк'энат ынкъам нэрэтк'инэт нотаск'эты мъэйитйиту эвытлым пин'пин'вытру.
Лын'ырит пэглянан'ат йыръыльыт бактериякэн энаврын'-ытконан'ата, ытри ванэван нэргыпэглянат. Ынк'оры 'нытва-к'энат нымэйын'к'инэт чимэптыт, нотаск'ыткынык-ым ынкъам амалван' вальык тын'ачьыткынык нытван'н'ок'энат йитйитти ынкъам пин'пин'вытрыт. Танльон' нитк'инэт ымы рэн'анан'айпы раратъеттэ амалван пэральыт ченлет, рычымк этти, тэюч-гыт. Ынкъам ынкы, мин'кы ытри нэрэтк'инэт, нымкъэв нытван'н'ок'энат амалван' вальыт э'лемымрэт, кымъыт ынкъам к'ут-ти чит ынн'ин ванвык атвакыльэнат.
Районыткок мин'кы гаяаленат бактериякэн энаврын'ытко-кэнат ирвыт, ынкы мэчынкы нылгинымкъэв ратъылын'оркынэ-н'ыт о'равэтльат ынкъам эвыр-ым гвмикыт.
Атчытконвыт нитк'инэт мэтъатайкыёльо, чама-ым ярагэн'-кы тайкыёттэ амалван' вальыт кэмэтъырат эвыр ывэрат. Ынн'ин вальыт игыр нэтэйкыркынэт тан'ам алван' вальыткок яраткок.
Мингитэгъэн вай к'ол мэтъатайкыё атчын.
Ытлён нытэйкык'ин нутэск'ыгин'кы, рэнмытъым ынкъам рэск'ын лыгъомрэпы вальэпы нытэйкык'инэт. Ынкыри нытва-. к'энат н'ирэк' раск'эвынвыт ынкъам лымн'э ыннэнчьэн н'рок'ав н'ытои. Ин'к'ун н'аргынкэн э'к'эрэльын выегыргын эвнэрэкэ нитыркын атчынвэты, ытлён нытэн'эйпык'ин. Пууръу-ым тэн'-ычьын выегыргын н'энрилы нытин'ук'ин тылече, вытку-ым нэ-мэ рытэн'ытвэтыплыткук.
Ыныкит о'равэтльат роратван'ыт вак ынн'ин вальык ат-чынвык нынтэнмавк'энат тэйн'этти, иквичимимыл ынкъам ынанъыттъыёл яаёлк'ылтэ, к'нур-ым эвиръыт, айколтэ ынкъам к'утти. Н'энку вальылк'ылтэ электроаакат, ынк'эн омэты валь-ылк'ыл, вальылк'ылтэ водопровод ынкъам а'ляёрат. Ынн'ин вальык атчыпвык нытэйкык'инэт вакъоск'ыёлгыт ынкъам йылк'ыёлгыт.
Атчынвык вальыторэ тури нэрэвирин'энн'ытык йынк'эргы-чьатгыргэпы, яратъолкэн чемэръатгыргэпы, нэрэнрулылтэв-н'ын энаркыплятыткокэн эйычгин, рыгалгыльэпы радиацияй-пы ынкъам радиоактивныкэн энаврын'ытконвэпы. Отгын' вальыт атчынвыт тантайкын' чинит. Янот к'ыргыткууткы онмэ-ты вальын рыгъёлгын. Ынн'ин вальын энмэч торыкы ритгъэ энавэрэп'атытконво.
Ыныкит ратваркынэн'ыт вычготтыт ынкъам у'муттыт ынн'от к'итгытык. Рэнмыт рыгъэлгэн к'ывычготтаткытгы, гыр-гочен-ым к'эйпыгыткы у'муттэ ынкъам ынк'эн к'улюквыткы нутэс.к'э ыннэп метрмэл к'ильу, гыргоча-ым к'ымылгэтгыткы. Ынк'ор-ым к'ытэйкыгыткы лыгэк'эгты вальыт тыллыт. Ын-к'энат атчынвыт мэчынкы тайкыёлк'ылтэ нымнымыткукин ванвыткок.
Районыткок, мин'кы чит нытвак'энат вылк'ынтонвыт ынкъам ынк'энат ганпаавленат рымигчирэвкы, пэтывылк'ынтон-выт вальыт нутэск'ычыку ынантан'ычьо атчынво ритыркынин'-ыт. Ытри нэрэтэнкэвн'ынэт, ин'к'ун ынкы мэчынкы нытваркы-нат о'равэтльат.
Ынантан'ычьо ынкы итыркын противогаз. Ынан пымэльэв нинэвирин'этк'инэт йыкыргычыкон, пилгын ынкъам рытраг. Эвыр-ым ымы лылет ынкъам льулк'ыл. Ытр'эч торгынан ынэтъол чиниткин льулк'ылмил ынкъам левтымил мэйн'эльу льо-олк'ыл ынн'ин вальын. Игыр ынн'ин этгыргэты энмэч тури гыюлетыльылк'ылтури.
Ынкы к'ыяагыткы заводыткок тайкыё пин'пин'чыку выен-ток яаёлк'ыл льоквын. Ынк'эн льокво ныпэрак'эн, микынэ нинэнтэн'ытвэк'ин торгынан выентоё выегыргын.
Ыныкит-ым уйн'э ынн'ин вальын ратвагъа, торгынан к'ы-тэйкыгыткы чинит льоквын мыгпытвыльэпы манэкгыпы. Ынн'ин вальыт льоквыт мэчынкы танъяан' нымкыче, ытръэч-ым вантоплыткок районгыпы, мин'кы .нытвак'энат радиоак-тивныкэн веществот, ытлён нымэльэв к'ытэвлягыткы ынкъам гылмимлычыку к'ытэнъэгыткы.
Пытк'ылым-ым отгын' вальын тэйкык ватно-марлякэн йыргыквын. Ынан айпыёлк'ылтэ йыкыргын и'н'и'н'. Ивтылкин чьомыткынтэ к'ынкылвэтыркыниткы каноткынык, гыролкэнат-ым яал левтык. Иныкит-ым тэн'уйн'э ратван'ыт ымыльо мор-гынан тывъёттэ льоквыт, торгынан к'ыяаркынэткы нымкыче рычымк'атъё мэнигытъул, илгытэвинэн', и'нныкэмлил ынкъам к'утти торгынан яаёттэ.
Радиоактивныкэн пэн'пэн'вытрэпы эвыр-ым бактерякэн энантъылын'овыткольэпы к'эйык'ын кытэ тури нэрэвирин'н'ы-тык турык яаёта эвиръэ: пальтота, вытычга, уккэнчитэ, костюма, кэркэра, к'ипук'ирэ ынкъам к'эпъок'оная. Ынк'энат пыт-к'ылым энъатын' рэнъэлн'ыт ыныкит тэйкык мачвэквын к'э-манэкгыпы ынкъам-ым эвыр тайкыёлк'ылтэ ынн'ин вальэпы почьаквыт ынкъам ивтыл к'онайынкылваттэ. Вэрэн'атынвы левыт тайкыёлк'ылтэ к'эманэкгыпы къэлит, эвытлым-ым лымгыт.
Ынн'ин вальа эвиръэ тури нэрэвинрэнн'ытык вирин'этыт-кук энаврын'ыткольэпы эвыр пэн'пэн'вытрэпы, ытръэч-ым ынк'энагты торгынан рымаёлк'ыл ынк'эн ымыльэты ынн'-от вальык мимлык.
К'ыпиригыткы н'ирэк' литртэ мимылти ынкъам к'ынытгы-леквыткы 60-70 градустагнэты. Ыик'ор-ым ынкы къшилюй-выгыткы 250-300 граммат чывэткоён хозяйствокэн чопан, лымн'э н'энрилы к'инээргыткы растительныкэн мытк'ымыт ынкъам нэмэ к'ынытгылеквыткы. Ритк'ыевыплыткук эвиръыт ынн'ин вальык мимлычыку, к'ылпиттыгыткы ынкъам к'ыймэ-гыткы кыкватынвэты. Н'ытома а'к'аванвэпы торгынан вэты-к'ун мычыквыт ынкъам к'утти иръыт к'онагчыкогты ёоёлк'ыл-тэ, йыпъёлк'ылтэ резиноплакыт эвытлым лыгиплекыт, ытръ-эч-ым ырык гыргоча вэтык'ун йыпъэлк'ылтэ кал&штэ.
Ынн'ин вальут вагыргыт наратвыркынат лыгэн эвырк'эй радиойпы, телевиденияйпы ынкъам газетгыпы.
К'эйвэ лым тури мин'кы рапымытваркынэтык: городык эвытлым нымнымык, валёмыплыткок ынк'эн пын'ыл лыгэн ын-кэк'эй к'ытэнмавын'н'отык энавэрэн'атытконвы.
Янот-ым к'ынтэнмаквыткы ченэтэты ынкъам ройыръэты ымыльо торгынан амъянра яаёлк'ыл инэвирин'этыткунэн'эт. К'ынтэнмаквыткы роолк'ылтэ, иквичимимыл ынкъам эн'эн'ыткут, мин'кы вальылк'ылтэ градусник, нашатыркэн спирт, йод, чымкичгыт, вата ынкъам лымн'э нымкык'инэт к'утти инэнмэ-левэтичгыт инэнмэлевэтыльырык тывъёттэ.
Торгынан ныкирит ынкъам ы'лён'эт вэтык'ун валёмыльыл-к'ылтэ тывъёттэ пын'ылтэ Советкэн властэн ынкъам сигналтэ гражданкэн инэвирин'этыткукин. Ынк'эната турык ярак к'ои-пы энынвилкэ палёмтэльёлк'ыл радио.
Ин'к'ун тъарын' ныргэлынэт торык ярачыкогты радиоак-тивныкэн пин'пин'вытрыт ынкъам бактериякэн энаврын'ытко-нан'ат, к'ытэн'эйпыгыткы тан'ымыльо патгыргыт, к'эргычьот-тык к'ынэймычк'эквыткы кэлитъулти ынкъам к'эйпыгыткы н'ылынтоолгыт.
К'ытэн'ыгъюлетгыткы мин'кы варкын торыкайпы чымче вальын атчын ынкъам мин'кри н'энрилы нык'ивръэв тан'ыпкэ-рын'. Ыныкит-ым ынн'ин вальын турык ярак к'ача ванэван чымче нытван, к'ытэйкыгыткы торгынанчинит ынанотгытай-кын' вальыц атчын ярак к'ача.
К'ыгтыгыткы к'эргычьайпэчгыт, к'энаркэлегыткы к'эргычь-ыт извёстката. Эвиръыт, плекыт, кэлит ынкъам к'утти к'ыё-гыткы чемоданчыко, ченлечыку, шкафчыко.
Уттин вакъоск'ыёлгыт ынн'э к'эрг.ычьыгъет энтыкэ, ын-к'эната ытри к'ырым нынлетынэт йынк'эргэн энанынлявыт-кольэпы. Чоттагнэпы ынкъам ра<:к'ыткынгыпы алва к'ынле-гыткы ымыльо йыръык'эвыт. Рэнмыт оттыракэн ръылк'э к'э-наркэлегыткы. Ярак к'ача вальылк'ылтэ уттэмыгэт йыръы-льыт мимле ынкъам чимычгэйыт. Ынк'энат энанвайн'атык яаёлк'ылтэ. К'ытэн'гитэгыткы, к'эйвэ нутгъэв нывэнтык'инэт тытылтэ.
Рывэтгаквыргын, ин'к'ун ратвагъа энанъялгытаткогыргын наранымн'ылявн'ын радиойпы, телевиденияйпы ынкъам тор-гынан ынк'эн лыги ратчын'н'он'ыткы мэгчератынвык эвытлым-ым ымы ярак вама.
Ынанъыттъыёл к'ынтэнмаквыткы торгынан рыляйвыёл-к'ылтэ: эвиръыт, айколят, иниргин'ыт, к'утти ынкъам вэтык'ун чиниткин документат. Гамгачанлягты эвытлым рычым-к'атынвэты к'ынитлитгыткы кэлит, мин'кы калеёлк'ылтэ чиниткин нынны, нымытваваны ынкъам мин'кри ялгытыльылк'ыл.
Органырык гражданкэн инэвирин'эткин н'энку наранлян'-н'он'ын к'амэтвагыргын. Ыныкит-ым турык ярак ратваркынэ-н'ыт тэйн'этти, к'ыпиригыткы ынкъам к'ынлейвыгыткы так'-ъано. Ытръэч-ым рыляйвыёлк'ылтэ пэтле апэтаткыльэнаг ынкъам к'ырым рытэнмавъёлк'ылтэ тыляма.
Тыляма торгынан вэтык'ун лымалё лынъёлк'ылтэ ымыльо рывэтгаквыргыт турык инэилельин, нымэльэв вальылк'ылторэ, ынн'э акапчачавка. Пыкирыплыткук ялгытынвык тури нэрэн-рынгиивн'ытык ынкъам нэрэнльэтэнн'ытык н'энри, мин'кы тури ратваркынэтык. Тури-ым пууръу нымэльэв валёмыльыл-к'ылторэ ванвыкэи оргаиэн властэн ынкъам эвыр нык'итпъэв мэгчератын'ольылк'ылторэ ырык рыгйивэтыгйит.
Лымалгыргын ынкъам тандисциплина гамгао'равэтль-эн - ынк'эн авынваны вальылк'ыл рыляма ялгытытко-гыргын.
Пынляттыргын "Воздушныкэн тревога" наратвын'ын штаба гражданкэн энавэрэн'атгыргыкэн радиойпы, яама ръэйн'-эркыт амалван' вальыт э'йн'эткунэн'эт, ръэйн'эткуркьТнин'ыт заводтэ пароходтэ ынкъам к'утти.
Валёмыплыткок сигнал тан'акапчачка к'ык'этпыльатын'н'-отык. Ыныкит торгынан ынн'ин вальын сигнал валёмыткы ярак вама, эвыр ынкэк'эй к'ынпаан'атыткы яак электричество, к'ынвайн'ан'атгыткы н'ылетыльыт ээкэт пэнъёлгыт, к'ыпири-гыткы чиниткин яаёлк'ылтэ инэвирин'этыткук, чиниткин документат ынкъам эк'ылпэ к'ылк'ытгытык атчытванвэты. Н'ыто-ма ярайпы к'ынымн'ыляквыткы ратомгыт, юрэк' ыргынан лён'валёма нэнтын ынк'эн сигнал.
Раивыма атчытванвэты ынн'з эк'иврильэткэ, акапчачавка, аянотк'ъока тумгыт ы'ттъыёл тылельыт. Ынкы вальа дежурниле нэрэнльун'энн'ынэт тургин ванвыт. Атчытванвык вама ны-мэльэв к'ытваркынэтык, лымалё к'ылгыркыниткы тан'ымыльо вэтгаквыргыт гражданкэн инэвирии'этыткукин. Ынкы вама тымн'ынн'эн ынн'э элейвыльэткэ, ынн'э энынлевкэ пин'инэн'эт ынкъам керосиныльыт ээкэт. К'ырым н'энрилы рылымн'энавъ-ёлк'ылтэ ярагыннэкыт.
Ыныкит тури варкынэтык тымн'этайкыек атчынвык, вэты-к'ун вэтык'ун торгынан йыпъёлк'ылтэ чинит яаёлк'ылтэ инэ-виирн'этыткунэн'эт, мин'кри к'ун н'энрилы мэчынкы рэргэлгъэ радиоактивныкэн пии'пин'вытрын.
Сигнал "Воздушная тревога", торгынан мэчынкы равалём-н'ыткы вама к'олеванвыткок. Ынкы нэмык'эй ынн'э акапча-чавка, нунтымъэв к'ытваркынэтык, лымалё к'ылгыркыниткы ымыльо вэтгавыт инэныгйивэвыльин.
Ыныкит-ым тури ратваркынэтык вытку льоёнвык ванвык, к'ымн'ылёгыткы постат гражданкэн инэвирин'этыткукин. Ыр-гынан нэрэныгйивэнн'ытык мин'кри тури итыльылк'ылтури.
Вама автобуссыко, трамвайчыко к'ачьагыткы ытри ныви-лыльыт ынкъам ынанчымчан' вальыт тынопгыргык эвытлым рыёлгычыко катчытык. Н'аргын-ым вама нэмык'эй ынн'ин к'итыркынитык, ыныкит чымче уйн'э ратваркынэн'ыт к'утти тан'эты вальыт атчынвыт.
Ыныкит тури ратваркынэнтык мэгчеранма, рыгйивэтыгйит инэнлельэ мигчирык, эк'ылпэ атчынвэты к'ылк'ытгытык.
Ыныкит-ым гыт ратваркын вэтгыванвык, эмнун'кы эвыт-лым умкычыку, тури вэтык'ун атчыльылк'ылторэ рыгъёлгычы-ко, ваамъяргычыко. Н'элвыльыт нэмык'эй эмнун'кы вальыт эк'ылпэ рыялгытатъёлк'ыл ваамъяргэты эвытлым омкычыког-ты, ыныкит чымче ратваркын умкуум. Ынкъам тан'ымыльорык лыги лынъёлк'ыл, ин'к'ун тан'ымыльо о'ран' вальыт гылгыт энаръэёлк'ылтэ, мин'кри к'ун лыгэн ынн'ин рыпэлявыт, ытри рэлвын'ыт. Ынн'э атчыка рэнмыгин'кы майн'ыракэн, мин'кри к'ун чимэтык яран'ы гыт нэрулюквыт чимэтыльэ ярата.
Льуплыткук йынк'эргатыльын' тиркымил, лыгэн эвырк'эи к'илкымъетги, ынк'эната гынан рэвирин'н'ыыэт чиниткин лылет.
Титэ рагалягъа кыплыткольын эйычгин выегыргэпы валь-ын, к'ылк'утги к'ыйпыгынат чиниткин яаёлк'ылтэ инэвирин^-этыткунэн'эт, ыныкит-ым ытри уйн'э ратван'ыт к'эйпыгыткы йыкыргын, и'н'и'н' мэнигытъуле, платока эвытлым и'нныкэм-лиле, к'ытэвлягыткы эвиръыт пэн'пэн'гыпы.
Турык к'ача вэчьым ратваркынэн'ыт раквачальыт. К'ывин-рэтгынэт ытри!
Ынк'ор-ым лыгэк'ылпэ к'ыпэлягыткы ръак'аравъё ваны бомбынпэглява. Тан'эты вальыт ръэттэ наранкалыровн'ынат торыкы о'равэтльарык гражданкэн энавэрэн'атыткойпы. Ыныкит-ым уйн'э ратванЫт ынн'ин вальыт о'равэтльат, лыгэн гынанчинит к'эквэтги н'энрилы, мин'кы .тъарын' рычемэръав-ъёт ярат пытвак'энат.
Ынн'э эймэвкэ ръак'аравъёрыкы яраткогты, мин'кри к'ун ытри таи'пэрк'ын ратваркынэн'ыт!
К'ыкэтъоркынэткы, ин'к'ун ымыльо гынык гыролмакы вальын гэнъэк'эрэвлин радиоактивныкэн веществорык. Ын-к'эната тэн'ынн'э ак'амэтвака, иквиче ынкъам атаак'ока! Ынн'э энйикэ ръэнутэт гынык гыролмакы вальыт! Ынкы титэ торгынан гэмо нинэлгытури, ин'к'ун мин'кэмил нытвак'эн н'отк'эн ваны, тури ынн'ин к'итыркынитык, к'нур ынк'эн ваны гэнъэк'эрэвлин ядерныкэн бомбанпэглянма. Ыныкит тыляма рэльун'ынэт ынпыянвыт, кымин'ыт ынкъам раквачальыт, к'ывинрэтгынэт ванток ръак'аравгыпы ванвэпы. Ыргынан вэ-.тык'уп йыпъёлк'ылтэ противогазтэ эвытлым ръагыпы тайкы-ёттэ льолк'ылыквыт.
Вантоплыткок ръак'аравъёйпы ванвэпы, к'ыпин'ытвыгыткы эвиръыт ынкъам ымы пылекыт, ынкъам к'ытэнъэгыткы льул-к'ыл выр-ым кэгрилти гачопма.
Ыныкит-ым тури вама атчынвык, ымыльо н'ытоянвык гулювлипэт чимиръэтыльэ яраткота. Ынкы ынн'э нэмэ акапча-чавка ынкъам торгынан танлымалё лынъёлк'ылтэ рэк'ын ривыркынин'ыт постат гражданкэн энавэрэн'атыткокэн. .
Ынанъыттъыёл к'ынинвилетгыткы выетэн'откогыргын вые-гыргыкэн, к'эйпыгыткы крантэ мимлыкин ынкъам а'ляёракэн. Ынкы торгынан вэнратъёлк'ылтэ ин'к'ун тайкынвы турыльын н'ытоян. Отгытайкыёйпы атчынвэпы нутгъэв тан'ынтон'-лы-гэн ытр'эч рэвкы раск'ын атчынвыкэн ынкъам эвтылягты рэр-этыткун'ыт ымыръэчимэптыт а'рэткольыт н'ытонвэты.
К'ол ринн'ыт рэк'э нарэнъарэн'ынат о'равэтльат ымы н'ар-гый вальыт. Ынкы торгынан лыгэк'ылпэ олёвн'ытоёлк'ылтэ ытри. Олёвн'ытома торгынан мэрынрэк'эй рэллетъёлк'ылтэ, к'ымэл-ым торгынан пытк'ылым рантъылын'овыткы раквача-льын. Ынкы янот к'олёвн'ытогыткы левыт ынкъам мачо.
Йъарат к'итпыльу к'итыркынитык тылвыльык ярак. Ыны-кит амрайытон'а о'равэтльат вальыт ралвычыко, торгынан рэтк'ыявъёлк'ылтэ тэючгын, к'имэниг эвытлым пальто ынкъа.м ынк'эната энаръэгты н'энрилы рэск'ивыльылк'ылтури. Тытыл ралвычыкогты вальын лыгимэрынрэ к'ынвэнтэтыркыниткы, мин'кри рывэнтэтыск'ычетык н'энри рэрэск'иквъэ тан'выегыр-гын ынкъам вайн'ыльын ралвын нэмэ ранлятын'огъа. Н'ылра-чыко к'ыялгытыркынэтык апак'атлы эвытлым э'мпычга. Рэс-к'ывик н'энри, вэчьым мин'кы варкыт о'равэтльат-к'ъэйн'-эквынэт гынан. Лыги к'ылгыркыниткы, ин'к'ун кымин'ыт амайылга натчык'энат йылк'ыёлгыгэн'кы, шкафыткок рымаг-ты ынкъам к'олеванвыткок К'ыльуркыниткы ытри ынкъам к'ынъегтэлевыркыниткы!
Рынтон'атын'ок раквачальын, к'энаръэгыткы иниргин'э эвытлым илгымэнигэ.
Ралвыма к'ол нитк'ин нынлятын'ок'энат эвиръыт о'ра-вэтльаргэн. Ынн'ин вама к'утти нырэгынтэвн'ык'инэт, ынк'э-ната ыргынан пытк'ылым нынъюнэвк'инэт н'ылетыльыт эвиръыт. Ынкы торгынан ынн'ин вальыт о'равэтльат рынвэлятъ-ёлк'ылтэ! К'энаръэгыткы н'ыльатыльэты пальто, иниргин' эвытлым лымн'э ръэнут ынкъам к'ынтымлятыркынэткы ынык ывэкэгты. Ынк'эната торгынан авъегыргыка рэтчын'ыткы ынкъам йынйын равайн'ыгъа. Ынк'ор-ым тылвыльыт гылгыт к'ынчымкэттыткы ынкъам к'ынльэтэтгыткы раквачальын ынанчымчачьэты энанмаляватванвэты.
Ынк'эн-ым эмчымк'ык пын'ылтэлтэ, э'митленат тан'ымы-льорык лыги лынъёлк'ылтэ мурык нутэк.
|
|